Motor ve Araç Bilgisi Konu Anlatımı ve Test

ARAÇ TEKNİĞİ BİLGİSİ

Motor; yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir. Motor araçlarda enerji kaynağıdır.

1. ARAÇTA GENEL OLARAK BULUNAN KISIMLAR VE SİSTEMLER

1-Ateşleme sistemi

2-Yakıt sistemi

3-Yağlama sistemi

4– Soğutma sistemi

5-Marş sistemi

6-Şarj sistemi

7-Aydınlatma ve ikaz sistemi

8-Güç aktarma organları

9-Lastikler

10-Fren sistemi

11-Ön düzen sistemi

12-Süspansiyon sistemi

1. MOTOR ÇEŞİTLERİ

• Zamanlarına Göre Motorlar

• Dört zamanlı motorlar: Krank milinin her iki turunda ( 720 derece) ve pistonların dört hareketiyle bir iş zamanı meydana getiren motorlara denir.

-Dört zamanlı motorun oluşum sırası:

1-Emme: Benzinli motorda karışımın silindirler içerisine alındığı zamandır.

2-Sıkıştırma: Sıcaklık ve basıncın elde edildiği zamandır.

3-Ateşleme: Silindirlerde yanma işleminin sağlandığı zamandır.

4-Egzoz: Yanmış gazların dışarıya atıldığı zamandır.

• İki zamanlı motorlar: Krank milinin her turunda (360 derece) ve pistonların iki hareketiyle bir iş zamanı meydana getiren motorlara denir. Motosikletler de, küçük deniz araçlarında, ufak ilaçlama motorlarında kullanılabilirler.

-İki zamanlı motorun oluşum sırası:

Emme- sıkıştırma

Ateşleme- egzoz

• Kullanılan Yakıtın Cinsine Göre Motorlar

-Benzinli motorlar: Yakıt olarak benzin ve LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) kullanılan motorlardır.

-Dizel motorlar( mazot, motorin): Yakıt olarak Motorin (mazot) kullanılan motorlardır. Dizel motorlarda; silindirler içerisine yalnızca hava alınır, ısınmış havanın üzerine enjektörler mazot püskürterek ateşleme yaparlar.

-LPG(Likit Petrol Gazı) : Yakıt ekonomisi sağlamak amacıyla Benzinli motorlara monte edilir.

• Yakıtın Yanma Yerine Göre Motorlar

-İçten yanmalı motorlar:  Kullanmış olduğu yakıtı motorun içinde yakmasıyla güç elde eden makinelerdir. Günümüzde kullanılan tüm araçlar içten yanmalı motorlara sahiptir.

-Dıştan yanmalı motorlar:  Kullanmış olduğu yakıtı motorun dışında yakmasıyla güç üreten makinelerdir.

• Soğutma sistemlerine göre motorlar

-Hava soğutmalı motorlar.

– Su soğutmalı motorlar.

MOTORUN BELLİ BAŞLI PARÇALARI

• 1- Karter: Motor yağlama yağına depoluk eder.
• 2- Silindir Bloğu: Pistonlara ve krank miline yataklık yapar, motorun ana gövdesidir.
• 3- Silindir Kapağı: Silindir bloğunun üzerini kapatarak yanma odalarını oluşturur.
• 4- Subap (Külbütör) Muhafaza Kapağı: Motoru dış etkenlere karşı koruyan dış kapaktır.
• 5- Radyatör: Soğutma suyuna depoluk eder.
• 6- Manifoltlar (emme-egzoz): İki çeşit manifolt vardır. Genel olarak toplama ve dağıtma görevi yaparlar. Emme manifoldu karbüratörde karışmış olan karışımın silindirlere dağıtılmasını, egzoz manifoldu ise yanmış gazların toplanarak egzoz borusuna geçişini sağlar.
• 7- Endüksiyon Bobini: Akümülatörden gelen 12 voltluk akımı 15000-25000 volta yükseltir.
• 8- Buji: Ateşleme yapar(benzinli motor parçası)
• 9- Enjektör: Ateşleme yapar (dizel motor parçası)
• 10- Subap: Emme ve egzoz subabı olarak iki çeşittir. Toplama ve dağıtma görevi yapar.
• 11- Karbüratör: Yakıt ile havayı 1/15 oranında karıştırır.(benzinli motor parçası)
• 12- Marş Motoru: Motora ilk hareketi verir.
• 13- Alternatör: Araç için gerekli elektriği üretir.
• 14- Distribütör: Bujilere sırası ile elektrik dağıtır. (benzinli motor parçası)
• 15- Krank Mili (ana mil): Pistonun doğrusal hareketini, piston kolu yardımıyla dairesel harekete çevirir.
• 16- Piston: Yanma sonucu oluşan gaz basıncını mekanik enerjiye çevirir ve motor zamanlarının meydana gelmesini sağlar.
• 17- Eksantrik (kam) Mili: Distribütöre, subaplara, yağ pompası ve yakıt pompasına hareket verir

RODAJ SÜRESİ: Yeni alınmış motorda motor parçalarının birbirine alışma süresidir. Bu süre içerisinde ani duruş-kalkış yapılmaz, hızlı gidilmez, yaklaşık her vitesin 3/4 kadar hız yapılır.

AKÜMÜLATÖR (BATARYA) GÖREVİ: Kimyasal enerjiye çevirerek depo Elektrik enerjisini, eden ve gerektiğinde kimyasal enerjiyi, elektrik enerjisine dönüştürerek geri veren parçaya akümülatör (batarya) denir.

ARIZALAR VE BAKIMLARI

1. Akü bağlantısı yapılırken artı (+) kutup (+) ile (-) kutup eksi (-) ile paralel olarak bağlanmalıdır.
2. Akü takviyesi yapılırken de aynı bağlantı gerçekleştirilmelidir.
3. Dijital göstergeli araçlarda akü takviyesi yapılmaz.
4. (+) kutup başı kalın, (-) kutup başı ince görünüme sahiptir.
5. Kışın akümülatörün donmaması için tam şarj ettirilir.
6. Kutup başlarında meydana gelen oksitlenmelerin temizliği, ılık su veya zımpara ile yapılabilir.
7. Kutup başlarında kısa sürede oksitlenme oluşmaması için bağlantıdan önce kutup başlarına çok az miktarda gres yağı sürülebilir.
8. Elektrolit içerisindeki su zamanla buharlaşarak seviyenin düşmesine sebep olur. Seviye düştüğünde plakaların 1-1,5 cm üzerine kadar saf su ilave edilmelidir.
9. Akünün yüzey kısmı kurur ve temiz olmalıdır. Akü yüzeyinde pisliklerin birikmesi akünün kendiliğinden boşalmasına sebep olur.
10. Herhangi bir yangın esnasında Akü kutup başları sökülmelidir.

Ateşleme Sistemi (Benzinli ve Dizel Motor)

SİSTEMİN GÖREVİ: Benzinli motorlarda yanma odasında sıkıştırılmış olan 1/15 oranındaki yakıt ile havanın ateşlenmesini sağlayan sistemdir.

SİSTEMİN ÇALIŞMASI: Kontak anahtarının açılıp marşa basılmasıyla, Akümülatörden gelen 6 veya 12 voltluk akım platin kontaklarının açılmasıyla endüksiyon bobini üzerine yönlenir.

Endüksiyon bobini gelen akımı yüksek gerilime çıkartarak oluşan yüksek gerilim endüksiyon bobini tepe kulesinden distribütör e geçer. Distribütör ise gelen yüksek gerilimli akımı sırasıyla bujilere dağıtır ve akım buji tırnakları arasında kıvılcıma dönüşerek yanma odasındaki karışımın ateşlenmesi sağlanmış olur.

Ateşlemenin sağlanması tamamıyla oluşan yüksek gerilimli akıma bağlıdır. Yüksek gerilimli akım oluşmadığı sürece bujilerin ateşleme yapması mümkün değildir.

ATEŞLEME SİSTEMİ PARÇALARI VE GÖREVLERİ

1-AKÜMÜLATÖR: Endüksiyon bobinine gerekli olan 12 voltluk akımın iletimini sağlar.

2-KONTAK ANAHTARI: Araç üzerine elektrik akımının iletilmesini veya kesilmesini sağlayan elektrikli anahtardır. Araç üzerinde göstergeler, ateşleme sistemi, marş sistemi gibi elektrik devrelerinin ana şalteridir.

3-ENDÜKSİYON (ATEŞLEME) BOBİNİ: Akümülatörden gelen 6 veya 12 voltluk gerilimi, 15.000 ile 25.000 volta yükselten parçadır.

4-DİSTRİBÜTÖR: İçerisinde bulunan hareketli parçalar vasıtasıyla endüksiyon bobininden gelen yüksek gerilimli akımı sırası ile bujilere dağıtır. Distribütörün içerisinde Platin, meksefe (kondansatör) ve tevzi makarası bulunur.

1. Platin: Açılıp Kapanma hareketi vasıtasıyla bobinin yüksek gerilim oluşturmasına yardımcı olur.
2. Meksefe (Kondansatör): Platinin yüksek gerilim karşısında zarar görmesini engeller.
3. Tevzi Makarası: Yüksek gerilimin ateşleme sırasına göre bujilere dağıtımını sağlar.

5- BUJİ: Yanma odalarında elektrik kıvılcımı sağlayarak ateşlemeyi gerçekleştirir.

ATEŞLEME SİSTEMİNDE YAPILAN AYARLAR

1. Buji (tırnak) ayarı,
2. Platin ayarı,
3. Avans ayarı, Bu ayarlar bozuk olursa; araç tekleyerek, düzensiz çalışır. Motor çekişten düşer. Yakıt sarfiyatı artar.

MEYDANA GELEN BASİT ARIZALAR VE GİDERİLMESİ

• Platin meme yapmışsa (çene kısımları erimişse), meksefe arızalıdır, meme yapan kısımlar ince zımpara ile temizlenmelidir. Platinler belirli kilometreler sonucunda değiştirile bilen parça gurubundadır.
• Bujiler kurum bağlamış ise, kurum bağlayan kısımlar tel fırça ile temizlenir.
• Buji kablolarından birinin yerinden çıkması, bujilerin kurum bağlaması, buji ayarlarının bozuk olması sonucunda araç tekleyerek ve düzensiz çalışma gösterir.
• Kontak anahtarı motor çalışmazken ateşleme konumunda açık unutulursa endüksiyon bobini yanar, platin yanar ve akü boşalır.
• Ateşleme sistemi aksamı ıslanırsa, ateşleme gerçekleşmez.
• Distribütör kapağı çatlarsa motor çalışmaz.
• Yanma problemi olan artça egzozda Siyah duman görülür.

ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMİ: Elektronik ateşleme sisteminde platinsiz ateşleme sağlanır, bu ateşlemede platin yoktur. Klasik ateşlemeden farkı ise; Platin ayarı yapılmaz. Yanma tam sağlanır ve yüksek devirlerde motor daha verimli çalışır. Tekleme olasılığı ortadan kalkar Bujiler daha uzun ömürlü olur.

1. ARAÇTA BULUNAN GÖSTERGELER

• Kilometre saati
• Motor devir saati (Takometre)
• Günlük kilometre sayacı
• Zaman saati
• Isı (hararet) göstergesi
• Yağ göstergesi
• Yakıt göstergesi
• Şarj göstergesi
• Jigle göstergesi
• El fren göstergesi
• Enjeksiyon uyarı ikaz lambası
• Sinyal ve dörtlü flaşör göstergesi
• Kısa ve uzun far göstergeleri
• Cam ısıtıcı rezistans göstergesi
• Sis lambası göstergesi
• Emniyet kemeri uyarı lambası
• Değişik kapsamlı ve özel araçlara göre yapılmış göstergeler

1. GÜNLÜK BAKIM
2. Motor yağı kontrolü
3. Radyatör su seviyesinin kontrolü
4. Lastik hava basınç kontrolü
5. Fren hidrolik seviyesinin kontrolü
6. Elektrik donanımının kontrolü
7. Akaryakıt kontrolü
8. Silecek suyu kontrolünün yapılması gerekmektedir.