Ehliyet, kelime anlamı olarak uzluk, ustalık, yeterlik anlamına gelmektedir. Daha geniş bir tanımla, bir kimseye belli bir konuda yeterli olduğunu belirtmek için ilgililerce verilen belge anlamına gelir. Ehliyet ya da resmi adıyla Sürücü Belgesi, yetkili kurumlar tarafından karayolunda seyreden otomobil, otobüs, traktör, motosiklet, kamyonet gibi motorlu veya motorsuz kara taşıtlarının bireyler tarafından idare edilmesine olanak tanıyan, yetkili trafik yönetimi kurumlarınca verilen ve aynı zamanda kimlik işlevi görebilen belgedir. Ehliyet sınıfı ise araçların motor gücüne göre sınıflandırılmasıdır. Ehliyet almanın belli kuralları ve aşamaları vardır.
İlk adım, aklınızda ne tür bir araç kullanmak olduğunu netleştirin. Hobi için mi, iş için mi, gündelik hayat için mi araç kullanacağınızı seçin. Örneğin; Tarlada çalışan bir çiftçinin traktör sürmeye ihtiyacı vardır dolayısı ile F tipi bir ehliyet almak zorundadır. Ya da şantiye gibi ortamlarda çalışan bir birey ise G tipi ehliyet ( iş makinesi ) almak zorundadır. Ya da sadece işten eve, evden işe gideceğim diyorsanız da B tipi ehliyet de sizin için yeterli olacaktır.
Ehliyet sınıf seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise bazı ehliyet sınıflarının, başka bir ehliyeti de kapsıyor olması. Yani demek istediğim, C1 veya C tipi ehliyet almak istiyorsanız, C tipi ehliyetin de faydalanabildiği araçları kullanabilirsiniz yani M, B, B1, F sınıfları araçları. Unutmayın her ehliyet sınıfını kolay kolay alamıyorsunuz, hatta bazılarını belirli yaşlarda bile alamazsınız. Çünkü her ehliyet tipinde olmasa da bazı ehliyet tiplerinde deneyim veya yaş gibi şartlar istenmektedir.
İkinci adım, iyi ve uzman kadroyla eğitim veren bir sürücü kursuna kayıt yaptırmak. Aldığınız eğitim ne kadar iyiyse siz de o kadar iyi bir sürücü olursunuz. Bu hem kendiniz hem de trafikteki diğer sürücüler için büyük ölçüde önem taşımaktadır. Tercihinizi yaparken bunu göz önünde bulundurmalısınız.
Araçlara Göre Ehliyet Tipi
1 Ocak 2016 tarihi itibari ile ehliyet sınıflarında gidilen değişiklikler sonucu 18 adet ehliyet sınıfı meydana getirildiğini biliyoruz. Sadece yeni ehliyet alacakları değil aynı zamanda halihazırda ehliyeti olanları da ilgilendiren bu değişiklik sonucu ortaya çıkan ehliyet sınıflarını birlikte inceleyelim;
2016’daki değişiklik ile bazı ehliyet sınıflarının yaş sınırlaması değiştirilirken bazı ehliyetler için sadece yaş değil aynı zamanda deneyim koşulu da getirildi. Örneğin; 2016 yılı öncesinde B sınıfı ehliyete sahip iseniz minibüs sürebiliyordunuz ancak 2016 yılı düzenlemelerinin ardından B sınıfı ehliyete sahip kişilerin minibüs sürebilmesi için deneyim şartı aranıyor. Yaş sınırı düzenlemelerine örnek olarak M Sınıfı ehliyetlerde yaş sınırının 16‘ya düşürülmüş olması verilebilir. 2016’daki düzenlemelerle gelen bir diğer değişiklik ise motosiklet ehliyet sınıflarında oldu. Daha önce motosiklet ehliyet sınıfları sadece A1 ve A2 iken yeni yönetmelikle sınıflar M, A, A1 ve A2 olarak güncellendi.
Motosiklet ehliyetleri 4 adet olarak sınıflandırılmıştır. Bunlar M, A1, A2 ve A’dır. Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre ehliyet sınıfları şu şekildedir;
M Sınıfı Ehliyet
MOPED yani Motorlu Bisiklet kullanmak için gerekli olan bu sınıf ehliyet ile “Azami hızı saate 45 kilometreyi, içten yanmalı motorlu ise silindir hacmi 50 santimetre küpü, elektrik motorlu ise azami sürekli nominal güç çıkışı 4 kilovatı geçmeyen…” iki tekerlekli araçlar kullanılabilmektedir. M Sınıfı ehliyet alabilmek için 16 yaşını doldurmuş olmanız gerekmektedir. Herhangi bir ehliyeti olan sürücü aynı zamanda M ehliyetine sahip sayılıyor fakat hiç bir ehliyeti olmayan bir kişi M ehliyet sınıfına doğruda başvurabiliyor. Herhangi bir ehliyeti olanların ise M sınıfı için sınavlara başvurmasına gerek yok.
A1 Sınıfı Ehliyet
Motosiklet ehliyeti olarak bilinen A1 ehliyete sahip kişiler, “Silindir hacmi 125 santimetre küpü, gücü 11 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,1’i geçmeyen, iki tekerlekli motosiklet.” kullanabiliyorlar. A1 Sınıfı ehliyet için yaş sınırı 16.
A2 Sınıfı Ehliyet
A2 Sınıfı ehliyete sahip kişiler “Gücü 35 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,2’yi geçmeyen, iki tekerlekli motosiklet.” kullanabilirler. 18 yaş sınırı aranan A2 sınıfı ehliyete sahip kişiler M ve A1 sürücü belgelerinin kullanabileceği araçları da kullanabilmektedirler.
A Sınıfı Ehliyet
A Sınıfı ehliyete sahip sürücüler “Gücü 35 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,2 yi geçen iki tekerlekli motosiklet” kullanabilirler. Yaş sınırı 21 olmakla beraber 24 yaşını doldurmamışlar için en az iki yıllık A2 ehliyetine sahip olma zorunluluğu aranmaktadır. 24 yaşını doldurmuşlar için ise herhangi bir şart aranmamaktadır.
B1 Sınıfı Ehliyet
B1 sınıfı ehliyete sahip kişiler, motor gücü 15 kilovatı ve ağırlığı 400 kilogramı geçmeyen dört tekerlekli motosikletlerin kullanımında geçerlidir. Fakat yük taşımacılığı yapılacaksa net ağırlık 550 kg olarak ele alınır. Yaş sınır 16’dır.
B Sınıfı Ehliyet
B sınıfı ehliyet ile otomobil ve kamyonet kullanılmaktadır. 01.01.2016 yılından önce B sınıfı ehliyete sahipler minibüs de kullanabiliyorlarken yeni yönetmelik ile minibüs kullanabilmek için B ehliyetini aldıktan sonra D1 ehliyetini almaları gerekmektedir. B sınıfına sahip sürücü adayı M, B1 ve F sınıfının kullandığı araçları ve azami yüklü ağırlıkları 4250 kg olan birleşik araçları kullanabilirler.
Yeni düzenleme ile sürücü kursuna bildirerek otomatik vitesle ehliyet sınavına girebilirsiniz ama otomatik vitesle sınava girenlerin sürücü belgesinde “Otomatik vitesle araba kullanır.” ibaresi yer alır ve bu sürücü belgesine sahip olan kişiler manuel araba kullanamazlar.
BE Sınıfı Ehliyet
B sınıfı ehliyetin kullandığı araçlarla birlikte yük taşımacılığı yapacak olan sürücü adaylarına BE ehliyeti verilir. B ehliyeti olmayan sürücüler BE ehliyetini alamaz. BE ehliyetini alabilmek için her hangi bir deneyim şartı yoktur. B ve BE ehliyet sınıfları için yaş sınırları aynıdır. Yük taşımacılığı yapılacak römork ağırlığının 3500 kilogramı geçmemesi gerekmektedir. BE ehliyet sınıfına sahip bir kişi M, B1, B ve F ehliyet sınıflarının kullandığı araçları kullanabilirler.
C1 Sınıfı Ehliyet
C1 sınıfı ehliyet alanlar M, B1, B ve F ehliyet sınıflarına ait araçları kullanabilirler. Bu sınıf ehliyeti 3500 ile 7500 Kg’a kadar olan çekici ve kamyon kullanmak isteyen sürücü adayları almaktadır. B sınıfı gibi yaş sınırı 18 olmakla beraber deneyim şartı aranmaz.
C1E Sınıfı Ehliyet
C1 Ehliyet sınıfı ile birlikte kullanılan araçlara takılan, 750 kg geçen römork ve yarı römorkların kullanımına izin verir. Ayrıca, katar ağırlıkları 12 000 kg geçmeyen birleşik araçlar ile B Ehliyet sınıfı ile birlikte kullanılan araçlara takılan ve azami yük ağırlığı 3500 kg geçmeyen araçlar yine bu ehliyet sınıfının kapsamındadır. Yaş sınırı 18’dir ve C1 Sınıfı ehliyet sahibi olunması şarttır. C1E Ehliyet sınıfı ile birlikte B, B1, BE, C1, F ve M sınıfının kullandığı araçları kullanabilirsiniz.
C Sınıfı Ehliyet
C Sınıfı ehliyet, kamyon ve çekici kullanmak isteyen sürücü adaylarına verilir ve yaş sınırı 21’dir. C ehliyetini alabilmek için en az B sınıfı ehliyete sahip olunması gerekmektedir. C sınıfı ehliyete sahip bir sürücü B1, B, C1, F ve M sınıfının kullandığı araçları kullanabilir.
CE Sınıfı Ehliyet
C sınıfı ehliyet sahiplerinin kullandığı araçlara ağırlığı 750 kilogramı geçen römorkların takılarak kullanılması için bu sınıf ehliyete sahip olunması gerekmektedir. Bu sınıf ehliyetler Tır ehliyeti olarak adlandırılabilir. CE Ehliyet sınıfı kendi içinde en kapsamlı ehliyet sınıfı olup CE ehliyete sahip sürücü adayları M, B1, B, BE, C1, C, C1E ve F sınıfı ehliyetler ile kullandıkları araçları da kullanabilirler.
D1 Sınıfı Ehliyet
D1 Sınıfı ehliyetler, araçtaki koltuk sayısı, sürücü koltuğu dahil 17 ve aşağısında ise alınması gereken ehliyettir. Minibüs ehliyeti olarak adlandırılabilecek bu sınıf ehliyet için en az B sınıfı ehliyete sahip olmanın yanında 21 yaş sınırı da aranmaktadır. D1 Sınıfı ehliyet ile ise M, B, B1 ve F ehliyet sınıfının kullandığı araçları da kullanabilirsiniz.
D1E Sınıfı Ehliyet
D1 ehliyet sınıfının kullandığı araçların 750 kg’ı geçen römork takması halinde alınması gereken ehliyet sınıfıdır. Aracın koltuk sayısı, sürücü koltuğu dahil en fazla 17 olabilir. D1E ehliyet sınıfı için yaş sınırı 21’dir ve en az D1 ehliyetiniz olması gerekmektedir. D1E sınıfı ehliyet ile B, B1, BE, D1 ve M sınıfı ehliyet ile kullanılan araçlar kullanılabilir.
D Sınıfı Ehliyet
Koltuk sayısı 18’den fazla olan araçları kullanmak için gerekli olan ehliyettir. Otobüs ehliyeti olarak adlandırılabilecek D sınıfı ehliyete sahip olmak için için en az 24 yaşında olmanız ve en az B sınıfı ehliyete sahip olmanız gerekmektedir. D sınıfı ehliyet ile M, B, B1, D1 ve F sınıfı ehliyetlerin kullandığı araçlar kullanılabilir.
DE Sınıfı Ehliyet
DE ehliyet sahibi olabilmek için en az D sınıfı ehliyete sahip olmanız ve 24 yaşını doldurmuş olmanız gerekmektedir. DE ehliyetini D sınıfından ayıran özellik D sınıfı ehliyet ile kullanılabilen araçların, arkasına 750 kg’ı geçen römork takılı olarak kullanılabilmesidir. DE ehliyet sahibi sürücüler B, B1, BE, D, D1, M, D1E ve F sınıfı ehliyetlerin kullandığı araçları kullanabilirler.
F Sınıfı Ehliyet
F Sınıfı ehliyet traktör kullanacaklara verilir. 18 yaşına girmiş herkes F Sınıfı ehliyet alabilir.
F sınıfı ehliyete sahip sürücüler M sınıfının kullandığı araçları da kullanabilirler.
G Sınıfı Ehliyet
Yaş sınırı 18 olan bu ehliyet sınıfı iş makinesi kullanacaklara verilmektedir. G sınıfı ehliyet alan sürücüler M sınıfı ehliyetinin kullandığı araçları da kullanabilmektedirler.
H Sınıfı Ehliyet
Bu sınıf ehliyetler engelli sürücülere verilmektedir.